Nám da là nỗi ám ảnh của phụ nữ, nhất là chị em sau khi mang thai và sinh nở vì đây là thời gian dễ bị nám da nhất. Nám da tuy không ảnh hưởng đến sức khỏe nhưng trực tiếp khiến tâm lý chị em hoang mang lo lắng khi da xuất hiện những vết đen nhỏ, từng mảng hoặc li ti rời rạc ở mặt, trán, hai bên má, dọc theo sóng mũi…
Trong da chúng ta có chứa tế bào melanocyte nằm ở tầng tế bào đáy của lớp biểu bì. Tế bào này sản sinh melanin giúp hình thành màu da và có tác dụng bảo vệ nhân tế bào da khi da bị tổn thương. Melanocyte còn được gọi là nhà máy sản xuất melanin mà tia UV hay khi da bị tác động là chìa khóa khởi động nhà máy này. Khi các túi melanin được bơm vào trong các tế bào, chúng di chuyển lên bề mặt da gây ra các mảng nám trên bề mặt có màu nâu, xám hoặc xanh.
Nám được hình thành từ sâu trong lớp biểu bì và được đẩy lên từ từ lên bề mặt da theo chu trình tự nhiên của tế bào. Do đó nếu thấy nám trên bề mặt da thì đó là quá trình tích tụ melanin lâu dài khi da chịu tác động của các yếu tố sau:
- Tiếp xúc với ánh nắng: Melanin sẽ xuất hiện chỉ trong vòng 24-72h để chống lại tổn hại gây ra do tia UV. Ánh nắng mặt trời không những làm khô da, làm da sần sùi mà còn bẽ gãy các liên kết collagen, elastin dưới da dẫn đến da mất đi độ đàn hồi, chảy xệ. Phụ nữ việt nam thường không có thói quen chống nắng nên thường rất hay bị nám, đặc biệt là miền trung nắng nóng quanh năm. Bên dưới là hình ảnh 1tài xế xe do tính chất công việc thường xuyên bị ánh nắng chiếu vào bên phải nhưng không bảo vệ da làm da bị chảy xệ và nhăn nheo trầm trọng.
- Rối loạn nội tiết tố
Xảy ra chủ yếu ở phụ nữ trong giai đoạn mang thai và cho con bú, tiền mãn kinh, rối loạn kinh nguyệt…
- Lạm dụng các phương pháp thẩm mỹ laser, lột tẩy hóa học nhiều làm da mỏng, và yếu đi. Khi đó theo cơ chế tự nhiên của da thì melanin sẽ được tiết ra nhiều hơn để bảo vệ da. Điều này giải thích tại sao một số khách hàng sau khi dùng laser lúc đầu nám giảm nhưng sau đó lại bị nhiều hơn.
- Dùng thuốc tránh thai, các thuốc kích thích hoocmon cũng là nguyên nhân gây tác động đến tế bào menalocyte, tăng tổng hợp quá mức sắc tố melanin gây ra các mảng nám đậm màu.
- Hậu viêm sưng sau khi bị bỏng, mụn, chàm, vảy nến: khi đó da rất mỏng manh và không khỏe và nếu không được bảo vệ tốt, không chống nắng cẩn thận thì da rất dễ sản sinh melanin hình thành nám.
- Ngoài ra áp lực công việc, cuộc sống, mất ngủ kéo dài, chế độ ăn uống sinh hoạt không khoa học cũng làm nám da nặng hơn.
- Mụn không viêm: Các nhân mụn nhỏ có thể tiêu đi một cách tự nhiên hoặc có thể trở thành các sẩn không viêm trên da gọi là nhân mụn, bao gồm mụn đầu trắng và mụn đầu đen.
+ Mụn đầu trắng: Khi chất bã bị tắc nghẽn và vi khuẩn nằm dưới bề mặt da, mụn đầu trắng được hình thành. Mụn đầu trắng có thể chỉ là những sẩn trắng nhỏ hoặc có thể rất nhỏ đến mức chúng ta không thể nhìn thấy được bằng mắt thường.
+ Mụn đầu đen: Mụn đầu đen được hình thành khi mà lỗ chân lông mở ra, các chất bã chứa melanin trồi lên trên bề mặt da và bị oxy hóa làm cho mụn chuyển thành màu nâu hoặc đen. Loại mụn này không phải là vết dơ nên không thể mất đi khi rửa mặt. Mụn đầu đen có thể tồn tại lâu do các chất bên trong tiết rất chậm lên bề mặt da - Mụn viêm: Mụn viêm là hậu quả của nhiều yếu tố khác nhau kết hợp lại, dẫn đến hình thành một khối u bị sưng tấy, nhô lên ngay trên về mặt da. Khi dầu dư thừa, bụi bẩn, da chết và vi khuân bị ứ lại bên trong nang lông, thì hệ miễn dịch kích hoạt phản ứng viêm sưng để cố loại bỏ tạp chất khỏi làn da
+ Mụn bọc: khi thành nang lông bị vỡ dọc xuống dưới đáy, nang lông bị vỡ hoàn toàn, gây ra một vết sưng viêm lớn có thể bị đau khi chạm vào.
+ Mụn mủ: Mụn mủ hình thành vài ngày sau khi mà bạch cầu thoát lên bề mặt da. Người ta thường gọi loại mụn này là mụn viêm.
Nám do ánh nắng: thường xuất hiện vùng da xỉn màu ở vùng trán, gò má, cổ với từng mảng hoặc li ti.
Đốm đồi mồi: thường gọi là các đốm đồi mồi hay đốm nâu, lớn, không đồng đều, từng mảng. Hiện tượng “đồi mồi do tắm nắng nhân tạo” do lạm dụng phơi nắng có thể gây ung thư da
Nám đối xứng: chủ yếu ở phụ nữ trong thời kì sinh nở, nếu là nám biểu bì thường màu nâu nhẹ còn nám hạ bì có màu xám/xanh lam xuất hiện dạng bướm đối xứng nhau, ở má ,môi dưới, trán…
Nám hậu viêm sưng: xuất phát từ phản ứng quá mức từ tế bào sắc tố bị kích thích dưới da. Tế bào sắc tố bị kích thích bởi các chất trung gian gây viêm sưng kích hoạt phản ứng miễn dịch của da
Để điều trị nám da cần kiên nhẫn, liên tục và nhất quán và có một số nguyên tắc nhất định phải tuân theo như sau:
Chống nắng tuyệt đối, đặc biệt là từ 10h sáng đến 4h chiều. Khi đi ra ngoài cần đeo khẩu trang, đội mũ rộng vành và thoa kem chống nắng có chỉ số SPF từ 30 trở lên.
Tẩy da chết thường xuyên để lấy đi lóp nám trên bề mặt da, tạo điều kiện nám da ở các tầng sâu hơn được đẩy lên, rút ngắn thời gian điều trị nám
Dùng các loại kem dưỡng trị nám có các thành phần ức chế các enzim hình thành nám như arbutin, L-ascobic acid…kết hợp massage, chăm sóc da mặt bằng các mặt nạ tự nhiên dưỡng da, cung cấp dinh dưỡng cho da.
Bổ sung vào khẩu phần ăn những thực phẩm giàu vitamin A, C, E, thực vật giàu estrogen … để ức chế sự hình thành nám ngay từ bên trong
Chế độ sinh hoạt hợp lý, ăn uống điều độ, giữ tinh thần thoải mái, tránh mất ngủ.
Ngoài ra phụ thuộc vào màu da, mức độ viêm sưng, độ sâu và nguyên nhân gây nám mà quá trình điều trị nám khác nhau. Có thể kết hợp với các phương pháp thẩm mỹ hiện đại như laser, lột hóa học để đẩy nhanh quá trình điều trị. Chị em nên đến tư vấn tại các trung tâm uy tín để được tư vấn chính xác. Chúc chị em có một làn da đẹp, sạch nám.